Τόμας Τάλις   και   Γκρεγκόριο Αλλέγκρι

1505-1585                     1582-1652

Μουσική του Πάθους

Ο Τόμας Τάλις ήταν ο πιο σημαντικός Άγγλος συνθέτης της γενιάς του, καθώς και ένας από τους πιο δημοφιλείς συνθέτες της Αναγέννησης του σήμερα. Ο Τάλις υπηρέτησε ως εκκλησιαστικός οργανοπαίχτης αλλά και με άλλες επαγγελματικές ιδιότητες για τέσσερις Άγγλους μονάρχες, συμπεριλαμβανομένου και για το Βασιλικό Παρεκκλήσι. Μαζί με τον πιο δημοφιλή μαθητή του, Ουίλιαμ Μπερντ, απέκτησε από τη βασίλισσα Ελισάβετ Α’ το μονοπώλιο για την έκδοση φωνητικής μουσικής. Ο Τάλις προήδρευσε στην πιο δυναμική περίοδο της αγγλικής μουσικής ιστορίας, κατά την οποία η ηπειρωτική τεχνική της δομικής μίμησης υιοθετήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους Άγγλους συνθέτες στον απόηχο της Μεταρρύθμισης και την καταστολή των μοναστηριών. 

Παρόλο που η μουσική του Τάλις περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος από τεχνικές και σκοπούς, το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής του είναι η μουσική χορωδίας, τόσο στην παλαιότερη Λατινική μορφή μοτέτο όσο και στη νεότερη Αγγλική μορφή ύμνου. Οι στιχουργικές ιδέες συνήθως κυριαρχούν τις μουσικές του παρορμήσεις και η πολυφωνία του είναι συχνά κυρίως συγχορδιακή ή ομοφωνική. Δεν τον ενδιέφερε ιδιαίτερα η τεχνική αντίστιξη αυτή καθαυτή, και τα σκηνικά του έχουν μια επακόλουθη αίσθηση γαλήνης η οποία προκύπτει από τα απλά μουσικά μέσα που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη μελωδικών ιδεών. Η ιερή λατινική χορωδιακή μουσική του είναι το πιο πολύτιμο επίτευγμά του· αυτή η μεγάλη παραγωγή είναι κατά κύρια βάση στο είδος μοτέτο με ένα μεγάλο εύρος από προσωπικά επιλεγμένα κείμενα, συλλαβικά τοποθετημένα στο ύφος των ηπειρωτικών δασκάλων της Αναγέννησης της Ιταλίας και του Βορρά. Οι αγγλικοί του ύμνοι έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο στην πρώιμη ανάπτυξη αυτού του μακρόβιου είδους. 

Σήμερα, η μουσική του Τάλις συνεχίζει να είναι εξαιρετικά δημοφιλής. Έχει χρησιμοποιηθεί ως κίνητρο από σύγχρονους συνθέτες όπως ο Ράλφ Βόγκαν Ουίλιαμς και ο Πίτερ Μάξγουελ Ντέιβις, όπως επίσης προσέφερε ένα μεγάλο μέρος της ώθησης για την πρώιμη κίνηση της Αγγλικής χορωδιακή ερμηνείας. Παρόλο που τα τεχνικά επιτεύγματα του Τάλις ωχριούν σε σύγκριση με αυτά πολλών από τους σύγχρονούς του, η μουσική του έχει ένα εξαιρετικά επικοινωνιακό στοιχείο ανθρώπινης έκφρασης που εξακολουθεί να μιλάει άμεσα στο κοινό.  ~ Τοντ ΜακΚομπ, Οδηγός Όλης της Μουσικής

Η μακράν πιο διάσημη σύνθετη του Αλλέγκρι είναι το Miserere mei, Deus, ένα σκηνικό στη Βουλγκάτα Ψαλμό 51 (50). Είναι γραμμένο για δύο χορωδίες, η μια των πέντε και η άλλη των τεσσάρων φωνών, και έχει αποκτήσει σημαντική διασημότητα. Συντέθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πάπα Ουρβανού Η’, πιθανότατα κατά τη δεκαετία του 1930, για χρήση στη Καπέλα Σιστίνα κατά τη διάρκεια των όρθρων της Μεγάλης Τετάρτης και Μεγάλης Παρασκευής της Μεγάλης Εβδομάδας.

Το Μιζερέρε είναι ένα από τα πιο συχνά ηχογραφημένα παραδείγματα της ύστερης αναγεννησιακής μουσικής, αν και στην πραγματικότητα γράφηκε στα χρονολογικά όρια της εποχής του Μπαρόκ· από αυτήν την άποψη είναι αντιπροσωπευτική της μουσικής της Ρωμαϊκής Σχολής των συνθετών, οι οποίοι ήταν υφολογικά συντηρητικοί. Ήταν η μουσική που ενέπνευσε συνθέτες όπως ο Μέντελσον, ο Λιστ και ο Μότσαρτ. ~ Τοντ ΜακΚομπ, Οδηγός Όλης της Μουσικής

Κείμενο του Μιζερέρε (Ελληνική μετάφραση):

Ελέησέ με, Ω Θεέ, σύμφωνα με την στοργική Σου καλοσύνη:

Σύμφωνα με το πλήθος των ευσπλαχνιών Σου, εξάλειψε τις αμαρτίες μου

Ξέπλυνέ με διεξοδικά από την ανομία μου και καθάρισε με από την αμαρτία μου.

Διότι αναγνωρίζω τις παραβάσεις μου· και η αμαρτία μου είναι πάντα ενώπιον μου.

Εναντίον Σου, μόνο σε Εσένα, αμάρτησα και έκανα αυτό το κακό ενώπιον Σου: για να δικαιωθεί η δύναμή Σου όταν μιλάς και να είσαι καθαρός όταν κρίνεις.

Ιδού, διαμορφώθηκα μέσα στην ανομία. και εν αμαρτία με συνέλαβε η μητέρα μου.

Ιδού, η επιθυμητή Σου αλήθεια στα ενδότερα· και στο κρυφό μέρος θα με κάνεις να γνωρίσω τη σοφία.

Καθάρισέ με με ύσσωπο, και θα είμαι καθαρός: πλύνε με και θα είμαι πιο λευκός από το χιόνι.

Κάνε με να ακούσω χαρά και αγαλλίαση· που τα οστά που έσπασες να ξαναενωθούν.

Κρύψε το πρόσωπό Σου από τις αμαρτίες μου, και εξάλειψε όλες τις ανομίες μου.

Δημιούργησε μέσα μου καθαρή καρδιά, Ω Θεέ· και ανανέωσε ένα σωστό πνεύμα μέσα μου.

Μη με διώχνεις μακριά από την παρουσία Σου. και μη πάρεις το Άγιο Πνεύμα Σου από μένα.

Επανάφερε μου τη χαρά της σωτηρίας· και υποστήριξε με με το ελεύθερο πνεύμα Σου.

Τότε θα διδάξω τους τρόπους Σου στους παραβάτες. και οι αμαρτωλοί θα μεταστραφούν σε Εσένα.

Απελευθέρωσέ με από την ενοχή της αιματοχυσίας, Ω Θεέ, Θεέ της σωτηρίας μου· και η γλώσσα μου θα ψάλλει δυνατά για τη δικαιοσύνη Σου.

Ω Κύριε, άνοιξε τα χείλη μου. και το στόμα μου θα δείξει τη δόξα Σου.

Γιατί δεν επιθυμείς να θυσιάσω. αλλιώς θα το έκανα: δεν σε ευχαριστεί η προσφορά εκατόμβης.

Οι θυσίες του Θεού είναι ένα συντετριμμένο πνεύμα· μια συντετριμμένη και ταπεινωμένη καρδιά, Ω Θεέ, δεν θα περιφρονήσεις.

Κάνε το καλό στη Σιών κατά την ευχαρίστησή Σου· χτίσε τα τείχη της Ιερουσαλήμ.

Τότε θα ευχαριστηθείς με τις θυσίες της δικαιοσύνης, με προσφορές και θυσίες εκατόμβης· τότε θα προσφέρουν μόσχους επάνω στο θυσιαστήριό Σου.